Podczas prac wykopaliskowych prowadzonych na terenie prowincji Gansu położonej w północno-zachodnich Chinach odkryto fragmenty szkieletu dorosłego mężczyzny noszące znamiona szpiczaka mnogiego. Obszar prac archeologicznych należał do cmentarza pochodzącego z epoki brązu.

Odnaleziony szkielet był kompletny w ponad połowie. Najlepiej zachował się szkielet osiowy: żebra w ponad 75%, kręgosłup w 60%, brakowało jednak kości czaszki. W szkielecie kończyn brakowało wielu elementów. Części korowe kości długich uległy zniszczeniu, podobnie jak większość nasad. Na podstawie budowy miednicy ustalono, że szczątki pochodzą od osobnika płci męskiej, natomiast wiek został oszacowany w oparciu o długość mostka.

Fragmenty szkieletu poddano ocenie makroskopowej i radiologicznej. Zaobserwowano liczne zmiany osteolityczne o owalnym kształcie i ostro odgraniczonych brzegach, bez współistniejących obszarów osteosklerozy czy odbudowy, co jest typowe dla obrazu kości w przebiegu szpiczaka plazmocytowego. Najwięcej zmian było obecnych w szkielecie osiowym (kręgach, żebrach oraz mostku), a także w kościach łopatek. Obrazowanie radiologiczne ujawniło większą rozległość zniszczeń gąbczastych części kości w porównaniu z częściami korowymi. Wynik ten wskazuje na szpik kostny jako ognisko choroby. Promienie rentgenowskie ujawniły także obecność w kościach żeber i mostka dodatkowych ognisk litycznych, niewidocznych gołym okiem ze względu na ich wczesny etap zaawansowania.

W diagnostyce różnicowej zaobserwowanych zmian litycznych kośćca wzięto pod uwagę, oprócz szpiczaka mnogiego, także inne możliwe przyczyny: gruźlicę, choroby grzybicze (histoplazmoza, blastomykoza, kokcydioidomikoza), histiocytozę z komórek Langerhansa, przerzuty innych nowotworów do kości oraz białaczkę. Na podstawie wnikliwych analiz makroskopowych i radiologicznych ustalono, że szpiczak plazmocytowy jest najbardziej prawdopodobną przyczyną zmian badanego kośćca sprzed trzech tysięcy lat.

Wnioski z tych i podobnych badań archeologicznych wskazują na istnienie szpiczaka plazmocytowego w populacji ludzkiej od tysięcy lat.

Autor: lek. Weronika Lebowa

Na podstawie:

Dittmar JM, Berger ES, Mao R, Wang H, Yeh HY. A probable case of multiple myeloma from Bronze Age China. Int J Paleopathol. 2020 Dec;31:64-70. doi: 10.1016/j.ijpp.2020.10.003. Epub 2020 Oct 19. PMID: 33091820.